به تاریخ هفتم دسامبر سال ۲۰۲۵ برابر با شانزدهم قوس/آذر، سومین جلسه از برنامه آموزشی و مهارتی "چراغ راه زندگی" به همت خانه مولانا و با سخنرانی خانم ثریا بهبودی، مدرس مهارت‌های زندگی، برگزار شد. جلسه با گردانندگی خانم کریمیان آغاز گردید. ایشان ضمن خیرمقدم به حاضران، هدف از برگزاری این برنامه را یادآوری اهمیت پرداختن به مهارت‌های ارتباطی در زندگی فردی و اجتماعی بیان کردند. پس از آن، خانم ثریا بهبودی با سلام و احوال‌پرسی سخنان خود را آغاز نمودند و توضیح دادند که موضوع جلسه امشب به عوامل مؤثر در ارتباط و مهارت‌های لازم برای برقراری یک ارتباط سالم و مؤثر اختصاص دارد. ایشان تأکید کردند که انسان موجودی اجتماعی است و برای داشتن تطابق اجتماعی، نیازمند برخورداری از مهارت‌های ارتباطی است و به همین دلیل ارتباط مؤثر یکی از مهارت‌های اساسی در روابط انسانی محسوب می‌شود.
در ادامه توضیح داده شد که هدف اصلی مهارت ارتباط مؤثر این است که کیفیت روابط بین‌فردی افزایش یابد و افراد بتوانند شعاع روابط خود را به‌درستی گسترش دهند و از سوی دیگر روابط باکیفیت‌تر، عمیق‌تر و سالم‌تری ایجاد کنند. خانم بهبودی ارتباط مؤثر را در ساده‌ترین تعریف "هنر گفتن و هنر شنیدن" عنوان کردند؛ اینکه فرد در مقام گوینده بتواند پیام خود را کامل، واضح و قابل فهم منتقل کند و در نقش شنونده نیز گوش دادن فعال داشته باشد، نه اینکه فقط صدای طرف مقابل را بشنود بدون آنکه واقعاً متوجه پیام او شود. ایشان افزودند که ارتباط، اگرچه ضروری و سازنده است، اما می‌تواند آسیب‌رسان نیز باشد و به همین دلیل ارتباط را یک تیغ دو لبه دانستند. بسیاری از آسیب‌های روانی ریشه در ارتباطات ناکارآمد دارند و از سوی دیگر بسیاری از درمان‌ها و بهبودهای روانی نیز حاصل برقراری ارتباط‌های سالم است. بنابراین لازم است اصول ارتباط مؤثر را بیاموزیم.
ایشان توضیح دادند که ارتباط‌های ما، چه کلامی و چه غیرکلامی، بخش اصلی زندگی روزمره‌مان را تشکیل می‌دهد. ارتباط مؤثر یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشر است، که حتی در گذشته‌های دور نیز عامل حفظ حیات، شروع فعالیت‌های اجتماعی و نقطه آغاز زندگی اجتماعی انسان بوده است. هر ارتباطی از دو یا چند نفر شکل می‌گیرد و همه ما در طول روز با افراد مختلف در ارتباط هستیم؛ اما مهم‌ترین نکته این است که آیا ارتباط‌های ما به رضایت‌مندی و موفقیت منجر می‌شوند یا خیر. برای اینکه ارتباط سالم، رضایت‌بخش و موفق باشد، لازم است روش‌ها و مهارت‌های لازم آن را فرا بگیریم.
طبق یافته‌های علمی، افرادی که شبکه ارتباطی محکم‌تری دارند، از سلامت روانی، جسمانی و ذهنی بالاتری برخوردارند. وقتی ارتباطی آغاز می‌شود، نخستین مرحله، ارتباط چهره‌به‌چهره است و پس از آن کیفیت گفتار، چگونگی صحبت کردن و توانایی انتقال پیام نقش اصلی را ایفا می‌کنند. زمانی که اندیشه‌های دو طرف به هم نزدیک شود، خواسته‌های درونی افزایش می‌یابد، اعتماد و تبادل نظر بیشتر می‌شود، احترام متقابل شکل می‌گیرد و در نهایت هر دو طرف معنا و رضایت بیشتری از رابطه دریافت می‌کنند. پایداری این روند زمانی ممکن است که دو طرف یکدیگر را به‌عنوان انسان‌های ارزشمند بپذیرند، پیشرفت یکی تهدیدی برای دیگری تلقی نشود و صداقت در رابطه وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت عدم شناخت و عدم ارتباط سالم منجر به دلزدگی و حتی نفرت خواهد شد.
خانم بهبودی اشاره کردند که بسیاری از افراد تصور می‌کنند باید مستقل باشند و به کسی متکی نشوند، در حالی‌که نیاز به دیگران بخشی طبیعی از وجود انسان است. در عصر ارتباطات امروز، کسی که مهارت ارتباطی نداشته باشد، در بسیاری از عرصه‌های زندگی دچار آسیب می‌شود. همچنین توضیح داده شد که بخش بزرگی از مشکلات ارتباطی افراد، ریشه در خانواده دارد. سبک ارتباطی خانواده، تعیین‌کننده الگوی ارتباطی فرزند است. اگر در خانواده روابط صمیمانه، کمک، همراهی و گفت‌وگو وجود داشته باشد، فرزند احساس تنهایی نمی‌کند و از همان‌جا مهارت ارتباطی سالم را یاد می‌گیرد. اما خانواده‌ی پرتنش، سرد، یا کنترل‌گر می‌تواند باعث بروز خجالت، کم‌جرأتی و انزوا در فرد شود.
در ادامه انواع مهارت‌های ارتباطی توضیح داده شد: مهارت‌های پایه مانند گوش دادن خوب و فن بیان، و مهارت‌های پیشرفته مانند زبان اندام و تحلیل تعاملی. در بخش مربوط به «گوش دادن واقعی»، استاد تأکید کردند که شرط اصلی گوش دادن، داشتن تمایل است و توضیح دادند که چند مانع مانع گوش دادن واقعی می‌شود: اول مقایسه ذهنی که فرد مدام مقایسه می‌کند که حرف خودش بهتر است یا حرف طرف مقابل؛ دوم تمرین ذهنی حرف خود در حالی که طرف مقابل هنوز صحبت می‌کند؛ سوم قضاوت و برچسب‌زنی پیش از اتمام صحبت طرف؛ و چهارم حق‌به‌جانب بودن که فرد تصور می‌کند همیشه حق با اوست.
برای گوش دادن فعال، سه روش معرفی شد: برقراری ارتباط چشمی مناسب، تصدیق کلامی کوتاه برای اطمینان دادن به طرف مقابل که صحبت‌های او شنیده می‌شود، و پرسیدن سوال‌های کوتاه که نشان می‌دهد فرد در روند گفت‌وگو حضور دارد.
در ادامه درباره بیان مؤثر توضیح داده شد. در بیان مؤثر، فرستنده و گیرنده پیام اهمیت دارد. پیام باید واضح، مستقیم، قابل فهم، محترمانه و مسالمت‌آمیز باشد. حتی اگر از طرف مقابل ناراحت هستیم، حق نداریم پیام‌های توهین‌آمیز یا رکیک منتقل کنیم؛ بلکه باید با آرامش، احترام و شفافیت حرف خود را بیان کنیم.
پس از آن به اهمیت زبان بدن پرداخته شد. حالت نشستن، حرکات دست، حالت چهره و میزان تحرک بدن همگی پیام‌های غیرکلامی مهمی هستند. برای مثال اگر فرد در حال صحبت هیچ حرکت یا احساسی نشان ندهد، طرف مقابل برداشت اشتباه خواهد کرد و احساس می‌کند که مخاطب به حرف او اهمیتی نمی‌دهد. بنابراین انتقال هیجان‌ها و احساسات از طریق بدن ضروری است؛ زیرا انسان با زبان بدن عشق، نفرت، هیجان، خستگی، خشم یا شادی خود را منتقل می‌کند.
موضوع فاصله فیزیکی نیز مطرح شد. فاصله زیاد نشان‌دهنده سردی و بی‌علاقگی و فاصله بسیار کم نشان‌دهنده فشار و ناراحتی است. در ادامه گفته شد که براساس پژوهش‌ها، تنها هفت درصد پیام از طریق کلمات منتقل می‌شود، سی و هشت درصد از طریق لحن صدا و پنجاه و پنج درصد از طریق حرکات بدن و حالت چهره؛ به‌ویژه شادی یا غم چهره که بیشترین تأثیر را دارد. همچنین اشاره شد که برخی از این رفتارها تحت تأثیر فرهنگ هستند؛ در برخی فرهنگ‌ها ابراز احساسات محدود است و در برخی دیگر آزادتر. به‌عنوان مثال در فرهنگ ژاپنی ارتباط با تعظیم آغاز و با تعظیم پایان می‌یابد.
خانم بهبودی سپس درباره لحن و تن صدا توضیح دادند. هنگام خشم تن صدا بالا می‌رود، هنگام خجالت پایین می‌آید. کسی که ریز صحبت می‌کند معمولاً از عدم جرأت یا ضعف تصمیم‌گیری رنج می‌برد، در حالی‌که تن صدای بم و متعادل نشانه قاطعیت و اعتمادبه‌نفس است. بنابراین کنترل لحن و تن صدا بخش جدایی‌ناپذیر ارتباط مؤثر است.
در بخش پایانی جلسه، چهار سبک ارتباطی معرفی شد: سبک پرخاشگرانه و تهاجمی که غلط و آسیب‌زا است، سبک سلطه‌جویانه که فرد همیشه می‌خواهد کنترل امور را در دست داشته باشد، سبک سلطه‌پذیر که فرد خود را نادیده می‌گیرد و همیشه تسلیم است، و سبک قاطعانه که بهترین و سالم‌ ترین شکل ارتباط است و فرد در آن احساسات و نیازهای خود را با احترام و شفافیت بیان می‌کند، بدون آنکه به حقوق دیگران آسیب بزند.
جلسه با پرسش و پاسخ شرکت‌ کنندگان و جمع‌بندی نکات کلیدی توسط استاد به پایان رسید. در پایان تأکید شد که در عصر حاضر، مهارت ارتباطی نه تنها یک توانایی شخصی، بلکه ضرورت اساسی برای سلامت روان، موفقیت اجتماعی، استحکام روابط خانوادگی و افزایش کیفیت زندگی به شمار می‌رود.